नमस्कार मित्रांनो आज आपण या लेखांमध्ये तुळजाभवानी विषयी मराठीत माहिती पाहणार आहोत tulja bhavani information in marathi भारत हा असा देश आहे जिथे प्रत्येक राज्यात आणि प्रत्येक कोपऱ्यात श्रद्धा आणि भक्तीची अद्भुत झलक पाहायला मिळते. महाराष्ट्रातील उस्मानाबाद जिल्ह्यात असलेले तुळजापूरचे श्री तुळजा भवानी tulja bhavani देवी मंदिर हे महाराष्ट्रातीलच नव्हे तर संपूर्ण भारतातील प्रमुख धार्मिक स्थळ आहे. ही महाराष्ट्राची कुलस्वामिनी आणि छत्रपती शिवाजी महाराजांची पूज्य देवी म्हणून ओळखली जाते. तुळजाभवानीचे मंदिर tulja bhavani temple देशातील साडेतीन शक्तीपीठांपैकी एक आहे, जे देवी भगवतीबद्दल आदर आणि श्रद्धेचे प्रतीक आहे.
तुळजा भवानी मंदिराचा परिचय – Tulja bhavani information in marathi
तुळजा भवानी मंदिर महाराष्ट्रातील उस्मानाबाद जिल्ह्यात आहे. हे मंदिर देवी भगवतीला समर्पित आहे, ज्याला शक्ती, करुणा आणि बुद्धीचे प्रतीक मानले जाते. हे मंदिर टेकडीवर वसलेले असून येथे जाण्यासाठी पायऱ्यांचा वापर करावा लागतो. देवीची मुख्य मूर्ती अष्टभुजा महिषासुरमर्दिनी म्हणून पूज्य आहे, जी तिच्या दैवी आणि शक्तिशाली रूपाने भक्तांना आकर्षित करते.
छत्रपती शिवाजी महाराज आणि तुळजा भवानी
श्री छत्रपती शिवाजी महाराजांना त्यांच्या राज्याच्या स्थापनेसाठी तुळजा भवानी देवीचा आशीर्वाद मिळाला होता. असे म्हटले जाते की देवीने त्याला भवानी तलवार दिली, ज्यामुळे तो आपले विजय यशस्वी करू शकला. शिवाजी महाराजांनी तुळजा भवानीची केवळ कुलदैवत म्हणून पूजा केली नाही तर तिचा आदरही केला.
मंदिराचा इतिहास – Tulja bhavani information in marathi
तुळजा भवानी मंदिराचा इतिहास फार प्राचीन आहे. असे मानले जाते की हे मंदिर राष्ट्रकूट वंशाच्या शासकांनी आणि नंतर यादव वंशाच्या शासकांनी बांधले होते. शतकानुशतके या मंदिरात देवीची पूजा केली जाते आणि हे स्थान श्रद्धा आणि परंपरेचे केंद्र बनले आहे.
तुळजा भवानीचे वर्णन स्कंद पुराण आणि देवी भागवत पुराणातही आढळते. कथेनुसार, देवीने महिषासुर या राक्षसाचा वध करून धर्माचे रक्षण केले. म्हणूनच तिला महिषासुरमर्दिनी असेही म्हणतात.
मंदिर वास्तुकला – Tulja bhavani information in marathi
तुळजा भवानी मंदिराची स्थापत्य कला अप्रतिम आहे.
गर्भगृह
गाभाऱ्यात देवीची मूर्ती बसवली आहे. ही मूर्ती काळ्या पाषाणापासून बनलेली असून देवी आठ हातांनी धारण केलेली आहे.
सभामंडप
गर्भगृहासमोर एक मोठा सभामंडप आहे, जिथे भक्त पूजा आणि आरती करतात.
मंदिराच्या मुख्य दरवाजाला महाद्वार म्हणतात. ती सुंदर शिल्पांनी सजलेली आहे.
देवीच्या मूर्तीचे रूप तुळजा भवानी देवीची मूर्ती आठ भुजांची आहे.एका हातात तलवार दुसऱ्या हातात त्रिशूल
दुसऱ्या हातात शंख, गदा आणि चक्र आहे.
या रूपात देवी महिषासुराचा वध करताना दिसते.
पूजा पद्धती आणि विधी – Tulja bhavani information in marathi
मंदिरात दररोज तीन पूजा होतात
संध्याकाळच्या पूजेमध्ये दीप प्रज्वलित करून देवीची पूजा केली जाते.
नित्य अभिषेक
देवीला गंगाजल, दूध आणि मधाने स्नान घातले जाते.
महाप्रसाद
भाविकांना महाप्रसादाच्या स्वरूपात अन्नदान केले जाते.
मंदिरातील प्रमुख सण
तुळजा भवानी मंदिरात वर्षभर अनेक उत्सव साजरे केले जातात.
नवरात्री – Tulja bhavani information in marathi
हा मंदिराचा सर्वात मोठा उत्सव आहे. नऊ दिवस देवीची पूजा आणि भजन-कीर्तनाचे आयोजन केले जाते.
महाशिवरात्री या दिवशी विशेष पूजेचे आयोजन केले जाते.
दिवाळी
देवीच्या स्मरणार्थ दिवे लावले जातात आणि भक्त त्यांना आदरांजली देतात.
देवीच्या मंदिराव्यतिरिक्त, तुळजापूरमध्ये इतर अनेक धार्मिक स्थळे आहेत:
गोमुख तीर्थ
हे पवित्र पाण्याचे तळे आहे, जेथे भाविक स्नान करतात.
मातंग तीर्थ
हा तलाव मंदिर परिसरात आहे.
श्री भवानी शंकर मंदिर
हे मंदिर तुळजा भवानी मंदिराजवळ आहे.
तुळजा भवानी मंदिराची पौराणिक कथा
पौराणिक कथेनुसार कर्दम ऋषी आणि त्यांची पत्नी अनु यांनी देवी भगवतीची तपश्चर्या केली. त्याच्या तपश्चर्येवर देवीने प्रसन्न होऊन त्याला आशीर्वाद दिला. महिषासुराचा वध केल्यावर देवीने या ठिकाणी विसावा घेतल्याचेही मानले जाते.
तुळजापूरला कसे जायचे? – Tulja bhavani information in marathi
तुळजापूरला जाण्यासाठी वाहतुकीचे अनेक मार्ग उपलब्ध आहेत:
रस्ता मार्ग:
पुणे, मुंबई आणि सोलापूर येथून बसेस उपलब्ध आहेत.
भक्तांचे अनुभव
देवी त्यांच्या प्रत्येक इच्छा पूर्ण करते, असे तुळजापूरला येणारे भाविक सांगतात. येथील वातावरण देवत्व आणि शांततेने भरलेले आहे. सिद्धिविनायक मंदिर: हे गणपतीला समर्पित आहे आणि मंदिराच्या परिसरात आहे.
आई तुळजा भवानीच्या तीन निद्राकाळ
माँ भवानी वर्षातून तीन वेळा झोपेची अश्विन शुद्ध प्रतिपदा ते अष्टमी
पौष शुद्ध प्रतिपदा ते अष्टमी
भाद्रपद वद्य अष्टमीपासून अमावस्या
या दिवसांमध्ये विशेष पूजा आणि विधी होतात. उरलेल्या वेळेत आई नेहमी जागृत अवस्थेत असते.
आई भवानी ही संकटे दूर करणारी देवी मानली जाते. भक्तांचा असा विश्वास आहे की जो कोणी तिला मनापासून हाक मारतो, माता देवी लगेच त्याच्या मदतीला येते.
आई तुळजा भवानीने कृतयुगात अनुभूतींचे रक्षण केले, त्रेतायुगात भगवान श्रीरामांना मदत केली, द्वापारयुगात धर्मराजाला मदत केली आणि कलियुगात छत्रपती शिवाजी महाराजांना आशीर्वाद दिला.
तुळजापूरचे हे पवित्र स्थान महाराष्ट्रातच नव्हे तर संपूर्ण भारतात प्रसिद्ध आहे.
येथे दरवर्षी लाखो भाविक येतात. मंदिराची प्राचीन वास्तू, देवीचे देवत्व आणि येथील नैसर्गिक सौंदर्य भाविकांना मंत्रमुग्ध करते.
तुळजा भवानी ही केवळ देवी नसून शक्ती, धैर्य आणि भक्तीचे प्रतीक आहे. महाराष्ट्राची कुलस्वामिनी या नात्याने तिचे पवित्र स्थान प्रत्येक भक्ताच्या हृदयात विशेष स्थान आहे.
जर तुम्हालाही जीवनात कोणत्याही संकटाचा किंवा समस्येचा सामना करावा लागत असेल तर नक्कीच भवानीच्या आश्रयाला जा. त्यांचा आशीर्वाद तुमच्या जीवनाला नवी दिशा आणि ऊर्जा देईल.
मंदिराचे गाभारा चांदीने मढवलेले आहे. तुळजा भवानीची मूर्ती गंडकी खडकाची आहे. ही मूर्ती सुमारे तीन फूट उंचीची असून आठ हातांनी युक्त महिषासुरमर्दिनी स्वरूपातील आहे. देवीच्या एका हातात महिषासुराचे मस्तक, दुसऱ्या हातात त्रिशूळ आणि दुसऱ्या हातात धनुष्य, बाण, तलवार आणि इतर शस्त्रे आहेत. मंदिराला दोन मुख्य प्रवेशद्वार आहेत.
Tulja bhavani information in marathi
राजमाता जिजाऊ महाद्वार
राजे शहाजी महाद्वार
मंदिरापर्यंत जाण्यासाठी दगडी पायऱ्या बांधण्यात आल्या आहेत. या पायऱ्या चढून भाविक मंदिरात पोहोचतात. आई तुळजा भवानी ही शिवाजी महाराजांची पूजनीय देवी मानली जाते. युद्धात विजय मिळवण्यासाठी देवीने शिवरायांना दैवी तलवार भेट दिली होती असे म्हणतात. ही तलवार शिवाजीच्या सामर्थ्याचे प्रतीक तर होतीच, शिवाय त्यांचे स्वातंत्र्य प्रस्थापित करण्यातही मदत झाली.
सारांश – Tulja bhavani information in marathi
तुळजा भवानी मंदिर हे केवळ धार्मिक स्थळ नाही, तर ते महाराष्ट्राच्या संस्कृती, परंपरा आणि इतिहासाचे प्रतीक आहे. देवीची शक्ती आणि करुणा अनुभवण्यासाठी प्रत्येक भक्ताने येथे यावे
शेअर मार्केट माहिती मराठीत
इतर धार्मिक माहिती जाणून घेण्यासाठी इथे वाचा
गणपतीपुळे विकिपीडिया माहिती – (इथे वाचा )
अष्टविनायक गणपती बद्दल माहिती साठी (येथे क्लिक करा )
मकर संक्रांति भोगी माहिती – भोगी भाजी रेसिपी वाचण्यासाठी (इथे क्लिक करा )
मकर संक्रांति वेळ , मुहूर्त ,विधी जाणून घेण्यासाठी इथे वाचा (इथे क्लिक करा )
सफला एकादशी व्रत कथा | Safala Ekadashi Vrat Katha (इथे वाचा )
जया एकादशी २०२५ |Jaya Ekadashi ईन्फ़ोर्मतिओन – (इथे वाचा )
संत ज्ञानेश्वर महाराज माहिती – Sant Dnyaneshwar Maharaj Mahiti – ( इथे क्लिक करा )
धन्यवाद !